Czy suplementacja witaminą D jest konieczna?

Witamina D to określenie stosowane do grupy związków steroidowych rozpuszczalnych w tłuszczach. Zostało wyróżnionych kilka postaci tej witaminy, z czego dwie główne to: cholekalcyferol, czyli witamina D3 oraz ergokalcyferol –witamina D2. Pierwsza forma jest syntetyzowana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego, także dostarczana jest do organizmu drogą pokarmową z produktami pochodzenia zwierzęcego takie jak jaja, produkty mleczne czy ryby morskie.

Z kolei druga forma produkowana jest wyłącznie przez rośliny i grzyby. Witamina D w organizmie człowieka pełni rolę prohormonu i wpływa na wiele funkcji życiowych. Zwiększa wchłanianie wapnia w jelicie cienkim, zmniejsza resorpcję Ca w nerkach, reguluje procesy kościotwórcze i kościogubne, co jest istotne w zapobieganiu i leczeniu osteoporozy oraz wpływa na prawidłowy rozwój kośćca u dzieci. Ponadto oddziałuje na przytarczyce, regulując wydzielanie parathormonu oraz wykazuje działanie przeciwnowotworowe, zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego, chorobom autoimmunologicznym, a także chorobom psychicznym takich jak depresja.

Niedobór witaminy D
Gdy organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości witaminy D, dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu wielu układów. Przyczyną niedoboru może być niedostateczna ekspozycja na promienie światła słonecznego, niewystarczające zaopatrzenie organizmu w ten składnik lub niewydolność narządu, który uczestniczy w konwersji witaminy D np. niewydolność nerek. Objawy niedoboru są różne w zależności od wieku. W przypadku dzieci objawia się krzywicą, czyli dochodzi do budowy nieuwapnionej tkanki kostnej. Skutkuje to m.in. opóźnionym zarastaniem ciemiączek, opóźnionym ząbkowaniem, koślawieniem kolan i apatią. Niedobór witaminy D, wraz z niedoborem wapnia, w wczesnym etapie życia skutkuje niską szczytową masą kostną, co zwiększa predyspozycje na złamania i osteoporozę w wieku późniejszym. Z tego względu zaleca się suplementację witaminy D u dzieci już od 3 tygodnia życia.

Coraz większą uwagę zwraca się na profilaktykę chorób autoimmunologicznych tj. cukrzyca typu I, stwardnienie rozsiane, RZS, nieswoiste zapalenie jelit czy bielactwo. Największy odsetek zachorować na cukrzycę t. I obserwuje się w okresach jesienno-zimowych, czyli z mniejszą dostępnością światła słonecznego.
Jednak najczęściej niedobory witaminy D dosięgają osób starszych. Przyczyną tego może być niewielka ilość substratu w skórze, koniecznego do syntezy witaminy, niewystarczająca ekspozycja na światło, czy niedostateczna podaż witaminy D w diecie w wyniku nietolerancji pokarmowej na produkty mleczne, niewydolność wątroby i nerek z powodu zmniejszonej produkcji enzymów i receptorów witaminy D. Objawia się to osteomalacją, osteoporozą, a także częstymi złamaniami.

Uważa się, że niedobór witaminy D może powodować także choroby pozakostne np. tężyczkę, choroby układu sercowo-naczyniowego, otyłość, nowotwory, cukrzycę typu 1 i 2, choroby z autoagresji, schizofrenię, czy depresję.

Suplementacja
Ze względu na klimat, w jakim żyjemy, eksperci zalecają suplementowanie witaminy D co najmniej od września do maja. Dawka uzależniona jest od wieku, masy ciała i stopnia niedoboru. U dorosłych osób zdrowych zalecana suplementowana dawka witaminy D to 800-2000 jednostek dziennie. U otyłych dorosłych wskazuje się dawkę 1600-4000 jednostek dziennie.

Przede wszystkim muszą zwrócić uwagę osoby najbardziej narażone na niedobór witaminy D. Są to osoby starsze- ze względu na ryzyko osteoporozy, dzieci- ryzyko krzywicy, kobiety w ciąży i karmiące-ryzyko nieprawidłowego rozwoju płodu i dziecka.
Stwierdzono także, iż osoby otyłe mają większe predyspozycje do niedoborów witaminy D. Związane jest to z ograniczoną biodostępnością witaminy oraz z zażywaniem leków obniżających poziom cholesterolu we krwi, które jednocześnie obniżają stężenie tej witaminy we krwi. Do grupy szczególnego ryzyka należą również osoby z chorobami gastroenterologicznymi takimi jak mukowiscydoza, choroba Leśniewskiego-Crohna, czy choroba Whipple’a oraz osoby zażywające leki przeciwpadaczkowe, po przeszczepach, często zażywające glikokortykosteroidy i leki stosowane w leczeniu AIDS. Wykazano korzystny wpływ witaminy D w procesie leczenia nowotworów i chorób autoimmunologicznych.

Niedobór witaminy D jest powszechnym zjawiskiem i sięga on około 57,9% badanych (latem) i 73,5-83,2% (w miesiącach zimowych). Stężenie tej witaminy we krwi zależy od wielu czynników takich jak zwyczaje żywieniowe, wzbogacanie żywności w witaminę D, kolor skóry, płeć, wiek, ubranie (stopień zasłonięcia ciała przed promieniami słonecznymi), grubość tkanki tłuszczowej – nadwaga i otyłość obniża syntezę skórną, stosowanie kremów z filtrem, rodzaj wykonywanej pracy lub sposób spędzania wolnego czasu, co wiąże się z ekspozycją na promieniowanie UVB.

Głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna, więc suplementacja w okresie letnim nie jest konieczna. Wystarczy codzienny spacer przez 15 minut z odsłoniętymi przedramionami i nogami do kolan. Skóra ma możliwość gromadzenia wytworzonej witaminy D i uwalniania jej w okresach niedoboru. Natomiast zimą niedobory można uzupełniać również jedząc przynajmniej 3 razy w tygodniu tłuste ryby morskie bogate nie tylko w witaminę D, ale także kwasy z grupy Ω 3.